Czym jest Alternaria?
Alternaria to rodzaj grzybów z rodzaju Ascomycete. Wiadomo, że gatunki Alternaria są głównymi patogenami roślin, odpowiedzialnymi za co najmniej 20% wszystkich zepsuć w rolnictwie i są powszechnymi alergenami u ludzi, związanymi z katarem siennym, astmą, problemami skórnymi i są przyczyną infekcji oportunistycznych u osób z obniżoną odpornością.
W rodzaju Alternaria występuje 299 gatunków, są one wszechobecne w środowisku i stanowią naturalną część flory grzybowej, będąc normalnymi czynnikami rozkładu i gnicia. Zarodniki w kształcie maczugi rozprzestrzeniają się w powietrzu i można je również znaleźć w wodzie, glebie, na przedmiotach i w pomieszczeniach.
Wiadomo, że gatunki Alternia są często płodnymi producentami szerokiej gamy toksyn, a dokładny wpływ tych związków na rośliny i zwierzęta jest nadal niejasny, chociaż jak wspomniano wcześniej, uważa się, że co najmniej 20% strat w rolnictwie jest spowodowanych przez Alternaria, a w niektórych przypadkach może to być nawet 80%. Statystyki te wyraźnie pokazują niewątpliwie poważny charakter problemu dla rolników i hodowców; jednak nie wszystkie gatunki Alternaria są szkodnikami lub patogenami, w rzeczywistości badania wykazały, że mogą one być bardzo przydatne jako środki biokontroli do radzenia sobie z inwazyjnymi gatunkami roślin.
Rozwój i rozmnażanie Alternaria
Zarodniki mogą przetrwać w stanie uśpienia przez długi czas, są wysoce odporne na zmiany temperatury i wilgotności i jako takie są obecne na poziomie atmosferycznym przez prawie cały rok. Grzyb przeżywa w glebie, w rozkładającym się materiale organicznym i w resztkach zainfekowanych liści. Zalecamy szczególną dbałość o higienę w szklarniach, gdzie temperatura i wilgotność mogą szybko wzrosnąć. Problemy często pojawiają się podczas recyklingu podłoża z uprawy na uprawę. Jeśli istnieje nawet niewielka szansa na infekcję, zawsze lepiej jest kupić nowe podłoże, aby zapewnić podłoże wolne od patogenów.
Szczyt rozwoju grzybni Alternaria występuje zwykle w temperaturach około 27ºC. Grzyb zaczyna wytwarzać zarodniki w temperaturach 19-23ºC, od dziesięciu dni po zakażeniu, które są następnie rozpraszane przez wiatr i deszcz. Zarodniki zwykle osadzają się na dolnych częściach rośliny, gdzie infekcja rozpoczyna się w ciągu 12 godzin, gdy zarodniki kiełkują i przenikają przez naskórek liścia.
Podobnie jak w przypadku większości grzybów, Alternaria wymaga wysokiej wilgotności do rozwoju i rozmnażania, jednak najkorzystniejsze warunki dla jej wzrostu występują, gdy wilgoć i susza występują naprzemiennie. Dlatego też, zwalczając ten patogen, należy codziennie sprawdzać rośliny w okresach deszczowych lub w przypadku obfitej porannej rosy, a w razie potrzeby zastosować zapobiegawczy środek grzybobójczy, taki jak Aptus Fungone.
Objawy i uszkodzenia powodowane przez Alternaria
Samego grzyba nie można zobaczyć gołym okiem, więc jedynym sposobem na wykrycie jego obecności w uprawie jest obserwowanie uszkodzeń powodowanych przez niego na liściach (lub łodygach) roślin.
Alternaria powoduje martwicę liści – charakteryzującą się suchymi plamami w kolorze brązowym, szarym lub czarnym na liściach roślin. Plamy te, które mogą mierzyć do 2 cm średnicy, mogą mieć okrągłe koncentryczne znakina przemian jasne i ciemne, tworząc „pierścienie” w liściach, z żółtawym brzegiem (chloroza). Czasami plamy te kruszą się i rozpadają, pozostawiając dziurę w liściach.
Zwykle wzrost tych plam jest ograniczony przez grubsze nerwy liści, chociaż mogą się one łączyć i tworzyć znacznie większe zainfekowane obszary. W takim przypadku utrata liści (defoliacja) będzie większa, a w poważnych przypadkach może doprowadzić do śmierci rośliny.
Chociaż Alternaria zwykle rozwija się na liściach, jak opisano powyżej, często atakuje również łodygi młodych sadzonek, tworząc plamy o szaro-brązowym kolorze (zwykle u podstawy łodygi, w obszarze stykającym się z podłożem), powodując gnicie, które często zabija roślinę żywicielską. Plamy na łodygach mogą również wykazywać koncentryczne pierścienie, choć w mniejszym stopniu niż na liściach. W obrębie plam można zaobserwować czarne plamki – są one nazywane konidioforami i są odpowiedzialne za rozmnażanie się grzyba (produkcję zarodników). Czasami, tak jak w przypadku pomidorów lub ziemniaków, grzyb atakuje również owoce, tworząc czarne okrągłe lub owalne plamy i psując plony.
Niezdrowe rośliny są bardziej podatne na infekcje Alternaria, na przykład te zaatakowane przez nicienie, z niedoborami azotu lub potasu – spowodowanymi przez słabą glebę lub niewłaściwe nawożenie – lub te z podłożem zalanym wodą są znacznie bardziej zagrożone.
Zapobieganie i zwalczanie Alternaria
Mając na uwadze miesiące maksymalnej aktywności grzyba (marzec, kwiecień i maj z drugim okresem we wrześniu i październiku), można zaplanować program zapobiegania Alternaria. Jak zawsze, należy przestrzegać właściwej higieny – tak samo ważnej przy uprawie outdoor, jak i indoor – poprzez usuwanie wszelkich rozkładających się resztek roślinnych. W przypadku pozbywania się resztek zainfekowanych roślin, najlepszą opcją jest ich spalanie, zawsze z zachowaniem odpowiednich środków bezpieczeństwa. Właściwa wentylacja roślin i unikanie nadmiernego podlewania również znacznie pomogą utrzymać tego grzyba na dystans.
W przypadku wrażliwego na środowisko podejścia zapobiegawczego do ataku Alternaria, spryskaj rośliny naturalnymi fungicydami, takimi jak skrzyp polny (Equisetum arvense), mydło potasowe, takie jak Oleatbio lub wysoce zalecany Propolix, stosując którykolwiek z tych produktów co 10-15 dni (najlepiej naprzemiennie między produktami przy każdej aplikacji).
Jeśli zdecydujesz się użyć chemicznego środka zapobiegawczego, produkty takie jak Maneb lub Mancozeb są fungicydami o szerokim spektrum działania, powszechnie wykorzystywanymi do tego celu. Inne fungicydy chemiczne, które dobrze sprawdzają się w zwalczaniu Alternaria, to produkty na bazie zinebu, chlorotalonilu lub fungicydów miedziowych (wodorotlenek miedzi, oksynian miedzi, zineb + tlenochlorek miedzi, „Mieszanka Bordeaux”). Jak zwykle zalecamy odpowiedzialne stosowanie środków chemicznych tylko w ostateczności, gdy żaden inny środek nie zadziała i zawsze zgodnie ze wszystkimi wytycznymi dotyczącymi bezpieczeństwa i środkami ostrożności określonymi na etykiecie.
